System kaucyjny rusza już naprawdę niedługo (2025), jednak dostrzegam, że browary rzemieślnicze całkowicie pomijają rewolucję jaką ten system wprowadzi w ich codziennej działalności. W odpowiedzi na to przedstawiam mały przewodnik po systemie kaucyjnym w formie pytań i odpowiedzi.
Po prowadzonych szkoleniach, prezentacjach i rozmowach z przedstawicielami branży widzę jedno – dla piwowarstwa rzemieślniczego temat systemu kaucyjnego nie istnieje jakby miał tych podmiotów w ogóle nie dotyczyć. Tymczasem jest to chyba największa i najpoważniejsza zmiana w prawie dotycząca bezpośrednio sprzedaży piwa od 15 lat. Zebrałem najczęściej powtarzające się pytania i przygotowałem na nie krótki odpowiedzi.
– – – – – – – – – – – – – – – – – –
Kiedy rusza system kaucyjny?
Od 1 stycznia 2025 roku.
Czy do zwrotu opakowania będzie potrzebny paragon?
NIE. System na działać bezparagonowo.
System kaucyjny obejmuje tylko butelki wielokrotnego użytku i browarów rzemieślniczych w ogóle nie dotyczy?
NIE. Większość małych producentów napojów w Polsce nie jest w ogóle świadome, że będą objęci systemem kaucyjnym. System ten obejmuje nie tylko butelkę szklaną wielorazową ale także butelki z plastiku i puszki!
Czy butelka jednorazowa objęta będzie systemem kaucyjnym?
NIE. W aktualnie przyjętym modelu systemu kaucyjnego butelka jednorazowa nie jest objęta tym systemem. Dla browarów operujących na butelce jednorazowej wprowadzenie systemu kaucyjnego nic nie zmieni.
Czy puszka będzie objęta systemem kaucyjnym?
TAK. Wszystkie metalowe puszki o pojemności do 1 litra objęte są systemem kaucyjnym. Browary rzemieślnicze sprzedające piwo w puszkach muszą przygotować się do uczestnictwa w systemie kaucyjnym od 2025 roku.
Czy będzie jeden państwowy system kaucyjny?
NIE. Będzie wiele systemów kaucyjnych prowadzonych przez podmioty prywatne (operatorów).
Czy browar sam może zajmować się odbiorem opakowań?
NIE. Odbiór opakowań z punktów odbioru, rozliczanie kaucji czy prowadzenie ewidencji będzie spoczywać na operatorze systemu kaucyjnego.
Czy browary rzemieślnicze mogą powołać operatora systemu?
TAK. Niemniej podmiot taki musi być spółką akcyjną o kapitale zakładowym 5 mln złotych i uzyskać zezwolenie Ministra Klimatu na prowadzenie systemu kaucyjnego. Jest to kosztowne przedsięwzięcie.
Czy za brak zawarcia umowy z operatorem przewidziana jest kara?
TAK. W tym przypadku ustawa przewiduje obowiązek zapłaty opłaty produktowej.
Czy operator może odmówić zawarcia z browarem umowy?
NIE. Zgodnie z ustawą operator ma obowiązek zawierać umowy z każdym podmiotem, który się do niego zgłosi.
Kto finansuje operatora i czy może on działać w kierunku największych zysków?
Pośrednio koszt systemu finansować będą wprowadzający napoje w opakowaniach. Operator uzyskane zyski może przeznaczać wyłącznie na cele związane z samym systemem (nie może prowadzić działalności nastawionej na zysk).
Jakie są poziomy selektywnej zbiórki opakowań przewidziane w ustawie?
77% za 2025 rok – 81% za 2026 rok – 84% za 2027 rok – 87% za 2028 rok – 90% za 2029 rok i następne lata
Jakie są kary za brak osiągnięcia minimalnych poziomów selektywnej zbiórki?
Opłata produktowa wyniesie: 10 gr za 1 kg za rok 2025 – 1 zł za 1 kg za rok 2026 – 5 zł za 1 kg za rok 2027, a także w latach następnych. Są to więc znaczne sumy.
Czy znana jest już wysokość kaucji?
NIE. Na razie nie ma przepisów wykonawczych w tej kwestii. Prawdopodobnie zostanie ustalona wraz spodziewaną nowelizacją przepisów.
Kto będzie miał obowiązek pobierania kaucji?
Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m2 ma obowiązek pobierać kaucję oraz zbierać pustych opakowań. Dotyczy to tylko takich przedsiębiorców, którzy oferują produkty w postaci napojów w opakowaniach. Taki podmiot także musi zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym (operatorem).
A co z małymi sklepami? Czy one także mają obowiązek odbierać opakowania?
NIE. Sklepy o powierzchni sprzedaży poniżej 200 m2 mają jedynie obowiązek pobierać od kupujących kaucję. Dodatkowym obowiązkiem będzie prowadzenie ewidencji pobranej kaucji.
A co z barami i restauracjami?
O ile nie oferują napojów “na wynos” to nie są objęte obowiązkami związanymi z systemem kaucyjnym (w zakresie pobierania kaucji i odbioru opakowań). Sytuacja jest inna gdy np. wielokran sprzedaje również “na wynos”. W takim przypadku traktowany jest jak sklep i od takiej puszki musi pobrać kaucję, prowadzić ewidencję i przestrzegać pozostałych wymogów.
Czy od sprzedanego piwa do restaruacji czy multitapu hurtowania ma obowiązek pobrać kaucję?
NIE. Ten obowiązek jest jedynie na etapie sprzedaży użytkownikowi końcowego czyli konsumenta, który napój kupuje celem spożycia.
Czy browar kontraktowy będzie miał te same obowiązki?
TAK. Pojęcie wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje należy rozumieć szeroko, nie tylko jako bezpośrednich producentów, ale również np. podmioty zlecające produkcję napojów pod markami własnymi jak np. browary kontraktowe.
Czy będą różnice w opakowaniach – butelka jednorazowa i puszka aluminiowa oraz między wielkościami opakowań.
TAK. Butelka jednorazowa i puszka aluminiowa to całkowicie inne regulacje prawne! Butelka jednorazowa nie jest objęta systemem kaucyjnym w ogóle. Puszka aluminiowa o pojemności do jednego litra już tym systemem objęta jest. Górna granica to pojemność jednego litra.
Co z piwem rozlewanym do butelek PET w sklepach i pubach?
Są one objęte systemem kaucyjnym co oznacza, że muszą być odpowiednio znakowane i od takich opakowań musi być pobrana kaucja. System kaucyjny obejmuje opakowania plastikowe na napoje o pojemności do 3 litrów.
Jak prawidłowo to wszystko oznaczać na etykiecie zarówno w warstwie słownej jak i graficznej oraz skąd brać ujednoliconą ikonografie?
Kwestię tę reguluje załącznik nr 4 do ustawy o gospodarce opakowaniami.
„Opakowania plastikowe” – „plastikow” jest kilkadziesiat rodzajow. Czy gdzies jest zdefiniowane jakich konkretnie plsstikow sprawa dotyczy?
Użyłem synonimu. Ustawa mówi o ‘tworzywach sztucznych’.