Styczeń to od dobrych kilku lat miesiąc, w którym celebrowane jest Święto Porteru Bałtyckiego. Stylu piwa, który mocno związany jest z Polską i przez wiele lat nazywany był piwowarskim skarbem Polskim. To właśnie w tym stylu polskie browary świętowały wiele sukcesów na międzynarodowych konkursach. Niemniej jednak (jak wskazuje już nazwa) portery bałtyckie nie są domeną wyłącznie polską. Pojawia się więc pytanie – czy porter bałtycki mógłby być znakiem towarowym?
Rozbijmy sobie więc to na czynniki pierwsze.
Czy samo oznaczenie porter może być znakiem towarowym? Nie – nie może być. Albo inaczej – nie może być dla samego piwa. Z uwagi na brzmienie art. 129(1) ust. 1 pkt 2) ustawy prawo własności przemysłowej – zgodnie to z którym nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy na oznaczenie, które nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone.
Nie budzi raczej niczyich wątpliwości, że oznaczenie porter w stosunku do produktu jakim jest piwo nie ma zdolności odróżniającej. Czy tak oznaczone piwo – poza wskazaniem na styl – pozwoli na odróżnienie piwa jednego producenta od drugiego? Oczywiście, że nie.
Jak wyjaśnia sam Urząd Patentowy RP:
Przy ocenie zdolności odróżniającej znaku towarowego, należy więc zwrócić uwagę, że oznaczenie powinno być samo w sobie na tyle charakterystyczne, aby mogło identyfikować towar i zapewniać kupującemu możliwość dokonania wyboru za pomocą tego oznaczenia, bez konieczności ustalania pochodzenia towaru drogą okrężną (np. przez szukanie nazwy usługodawcy).
Niemniej jednak dla produktów innych niż piwo oznaczenie porter taką zdolność odróżniającą już ma. Mamy wszak udzielone prawo ochronne na słowny znak towarowy porter ale w kategorii środków grzybobójczych. Piękne prawda?
Mamy też znaki towarowe z wyrażeniem porter, ale nie jako wyłącznym elementem znaku. Mamy sieć salonów fryzjerskich z porter w nazwie, czy także usługi telekomunikacyjne, w których marce słowo porter funkcjonuje. Niemniej tutaj nie ma problemu z wartością odróżniającą, której przy piwie nie ma. Słowo porter nie jest samodzielne, a stanowi element większej całości. A, że zawsze oceniamy całość i dodatkowo mamy do czynienia z produktem innym niż piwo to i problemu z odróżniającym charakterem nie ma.
A co w takiej sytuacji z oznaczeniem bałtycki? Tutaj sytuacja jest bardzo podobna. ale nie identyczna. Bałtycki powiem ma dodatkowo konotację geograficzną.
Art. 129(1) ust. 1 pkt 3) ustawy prawo własności przemysłowej wskazuje, że nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy na oznaczenie, które składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności.
Teoretycznie więc bałtycki wskazuje na pochodzenie (z regionu Bałtyku). Niemniej z uwagi, że jest to jednak określenie mające wiele innych znaczeń (odnoszące się tak do samego morza Bałtyckiego jak i krajów bałtyckich) to można się spotkać ze znakami zawierającymi oznaczenie właśnie bałtycki (w tym nawet dla piwa!). Niemniej według mnie unieważnienie takiego znaku nie powinno być problemem, bo jednak samo takie określenie zdolności odróżniającej nijak nie posiada. Przepis jest jasny – znak nie może się składać wyłącznie z elementów wskazujących na pochodzenie. A tak właśnie jest opisanym poniżej przypadku. Nie wiem czy jesteście innego zdania, ale moim zdaniem bałtyckie wskazuje na pochodzenie z wybrzeża Bałtyku.
Jeszcze jednak ważna kwestia w odniesieniu do wyrobów alkoholowych, znak towarowy zawierający element geograficzny niezgodny z pochodzeniem wyrobu uważa się za znak wprowadzający odbiorców w błąd. Więc zawsze trzeba ten przepis mieć na uwadze. Porter produkowany na południu Polski może mieć wyjątkowo mało wspólnego z Bałtykiem.
Niemniej – podobnie jak w przypadku porteru dodanie do bałtycki czegoś dodatkowego sprawia, że rejestracja powinna być możliwa, a UPRP powinien udzielić prawa ochronnego na taki znak towarowy. Mamy choćby znak Dziennik Bałtycki, Galeria Bałtycka czy Browar Bałtycki – ale tutaj z odróżniającym charakterem problemu nie ma – właśnie przez te dodatkowe elementy. Do członu geograficznego dodano coś jeszcze, co według UPRP nadaje ten charakter odróżniający. Tym sposobem mamy znaki na które prawo ochronne zostało udzielone.
Łącząc wszystkie kropki możemy dojść do wniosku, że samodzielne określenie porter bałtycki – nie ma szans (na szczęście!) na uzyskanie statusu samodzielnego znaku towarowego. Nie pozwala bowiem na odróżnienie towarów w obrocie. Wynika to z oceny całego znaku, który wskazuje na konkretny styl piwa.
Warto na koniec przekazać stanowisko samego Urzędu Patentowego:
Przedmiotem oceny istnienia zdolności odróżniającej jest zawsze oznaczenie jako całość. Nie ma zatem znaczenia, przy znakach składających się z wielu elementów, że poszczególne elementy nie mają zdolności odróżniającej, jeżeli znak złożony będzie oceniony jako wyróżniająca się kompozycja posiadająca dostateczne znamiona odróżniające – zdolność odróżniającą. Przyjmuje się zatem, że znaki towarowe zawierające elementy opisowe lub zwyczajowe mogą posiadać minimalną zdolność odróżniającą ze względu na dodatkowy charakterystyczny element, np. dodatkowy wyróżniający się komponent graficzny.
Więc nieco inna sytuacja gdy wyrażenie porter bałtycki będzie elementem innego znaku towarowego. W tym przypadku ten odróżniający – fantazyjny charakter – nadają pozostałe elementy znaku.
Mamy więc: BROWAR AMBER GRAND IMPERIAL PORTER PIWO CIEMNE, STYL PORTER BAŁTYCKI ESENCJONALNY SMAK BROWAR RZEMIEŚLNICZY CRAFT BREWERY 19/94 BOGATY AROMAT – LINK
RECEPTURA Z 1881 ROKU WIERNY TRADYCJI ŻYWIEC PORTER 1856 TRADE MARK – LINK
Tak samo jak nie ma znaków towarowych na kiełbasę krakowską, tak nie będzie na porter bałtycki. I bardzo dobrze.
